Peilgestuurde drainage gerevitaliseerd?

Peilgestuurde drainage, al dan niet samengesteld, wordt recent vaak genoemd als een kansrijke maatregel om water te conserveren, piekafvoeren te reduceren  en de belasting van het  oppervlaktewater met nutrienten te verminderen.  In hoeverre hier sprake is van een revitalisering (belaste term maar hier uitsluitend zonder esotorische connotaties bedoeld) is moeilijk te zeggen maar het is onmiskenbaar dat de moderne technologie  kansen biedt de potenties van peilgestuurde drainage tot expressie te laten komen. Met het SBIR-project Klimaatadaptieve Drainage als meest innovatieve voorbeeld. Zie www.futurewater.nl/projecten/kad/

Op 13 oktober 2011 is er bij het waterschap Rijn en IJssel een symposium over dit onderwerp. Mijn presentatie staat onder de rubriek Recente kennisproducten (nr  8).

Het is altijd goed kennis te nemen van onderzoeksresultaten uit het verleden. Ex-collega en brother in arms Lodewijk Stuyt heeft in 1998 een literatuurstudie uitgevoerd die vrijwel niemand kent. Het geeft een gedegen overzicht van tot 1998 uitgevoerde onderzoekingen en ervaringen in binnen- en buitenland naar effecten van buisdrainage die geregeld onder water komen te staan. Hoewel  geen klassieker is hij nu voor iedereen beschikbaar. Zie Oude kennisproducten (nr 17).  Niemand beter dan hij kan uitleggen waarom het de moeite waard is hiervan kennis te nemen.

”  Aan het eind van de 20^e eeuw was drainage in Nederland geleidelijk in een minder gunstig daglicht komen te staan. Het had – in de beleving van velen – immers  op aanzienlijke schaal voor verdroging gezorgd. En zie dan maar eens van zo’n ‘fout imago’ af te komen. De gedachte dat je drainage ook voor ondergrondse irrigatie zou kunnen gebruiken won echter steeds meer terrein. Dat zou heel simpel kunnen: door ‘s zomers de peilen in de afwateringssloten zó hoog op te zetten dat de drainuitmondingen onder water zouden komen te staan zou dit water de wortelzone kunnen bereiken. Alleen: zou het wel werken? En: worden mijn drainages er niet door om zeep geholpen?

Drainage was – en is – voor een deel ‘psychologie’, en er was veel overredingskracht nodig om een proef te beginnen met een aantal geïnteresseerde agrariërs. Zij waren bang dat hun drains onomkeerbare schade zou ondervinden ze langere tijd onder water zouden worden gezet. Hen werd daarop toegezegd dat hun drainages in geval van schade zonder kosten zouden worden vervangen. Maar het zou ook helpen als er een literatuuroverzicht beschikbaar zou zijn waaruit zou blijken hoe groot de kans is op nadelige effecten van het langer onder water zetten van drainages. Daarom heb ik bij het toenmalige DLO-Staring Centrum een uitgebreid literatuuronderzoek verricht. Hieruit bleek dat in het buitenland al geregeld via buisdrainage water werd geïnfiltreerd, en dat dat lang niet altijd automatisch betekent dat de drainage daardoor structureel slechter gaat functioneren.

De literatuurstudie geeft een interessant overzicht van alles wat er in die tijd qua onderzoek aan onderlopende buisdrainage is gedaan. Ik ben blij dat Jan van Bakel dit rapport nu op zijn site zet, want er staat informatie in die relevant is nu we door middel van samengestelde, peilgestuurde drainage hernieuwd bezig zijn met het langdurig onder water zetten van buisdrains. Sterker nog: de drains worden in dit soort systemen dieper geïnstalleerd dan voorheen, waardoor de kans dat de buizen gedurende langere tijd ‘onder staan’ is toegenomen. Het is dus goed te weten dat naar de mogelijke nadelige effecten hiervan al onderzoek is gedaan en dus kennis beschikbaar is.

Onderzoekers zijn vaak kort van memorie. Onderzoeksresultaten die ouder zijn dan een jaar of vijf zijn we (te) snel vergeten. Of we vinden het niet interessant, want het is iets uit het verleden. Dat is jammer: we hoeven niet altijd het wiel opnieuw uit te vinden. Er is soms meer gedaan dan we denken. Waarvan akte.”

Peilgestuurde drainge is een bijzondere vorm van gecontroleerde drainage (controlled drainage). In 2003 diende ik een paper in voor een ICLD-congres (dat ik overigens niet heb bijgewoond en andesrsszins weet ik ook niet wat er met de  paper is gebeurd).

De paper geeft een goed overzicht geeft van de stand van kennis in 2003 en is daarom eveneens bijgevoegd als ‘Controlled Drainage v2’ (nr. 18).